اخذ شهریه دروس جبرانی؛ اجبار یا استقلال؟

به گزارش ایسنا، بر اساس آئین نامه ابلاغی سال ۹۴ وزارت علوم، دانشجویان دوره کارشناسی ارشد می‌توانند در دوره تحصیل خود حداکثر ۱۲ واحد به عنوان جبرانی بگذرانند. اما چگونگی و ترتیب ارائه دروس هر دوره تحصیلی، رشته و یا گرایش با رعایت پیش نیاز هر درس طبق برنامه درسی مصوب، بر عهده گروه آموزشی است. در واقع گروه‌های آموزشی هر دانشگاهی می‌توانند تعداد واحدهای دروس جبرانی دانشجویان را تعیین کنند. اما نکته قابل توجه در این آئین نامه که البته با اعتراض و تجمعات بسیاری از دانشجویان دانشگاه‌های مختلف بخصوص دانشگاه‌های برتر نیز همراه بوده است بحث دریافت شهریه از دروس جبرانی است. زیرا دانشجویان معترض دریافت هزینه از این دروس را مغایر قانون اساسی و رایگان بودن آموزش عالی تلقی می‌کنند و معتقد هستند که بر اساس قانون “تحصیل دانشجویان در دوره روزانه باید رایگان و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای صورت بگیرد.”

دانشجویان معترض در گفت و گو با ایسنا با تاکید بر اینکه روند فعلی دانشگاه‌ها در دریافت شهریه از دروس جبرانی امکان تحصیل بر طبقه محروم و متوسط را سخت‌تر می‌کند، می‌گویند: ما دانشجویان دوره کارشناسی ارشد ابتدا در آزمونی بزرگ شرکت شرکت کرده و پذیرفته شده‌ایم، اما مسئولان دانشگاه معتقدند که اگر دانشجویی برای ادامه تحصیل وارد رشته‌ای متفاوت شود، باید تعدادی از واحدها را به عنوان واحدهای جبرانی بگذراند و بابت آموزش این واحدها نیز شهریه پرداخت کند. ما معتقد هستیم ابتدا باید ثابت شود دانشجویانی که از رشته‌های نامتجانس وارد رشته دیگری می‌شوند مهارت و توانمندی لازم را در واحدهای در نظر گرفته به عنوان واحدهای جبرانی ندارند.

این دانشجویان معترض به پرداخت هزینه دروس جبرانی تاکید کردند: تمامی دانشجویان در واحدهایی که به عنوان جبرانی برای آنها در نظر گرفته شده است توانمندی و مهارت لازم را دارند چرا که توانستند در آزمون ورودی این واحدها را با درصدهای بالایی پاس کنند اما با این وجود اگر دانشگاه در مهارت و توانمندی ما در واحدهای جبرانی شک دارد قبل از تعیین واحد جبرانی از دانشجویان تعیین سطحی گرفته شود تا میزان مهارت ما در این رشته‌ها تعیین شود.

این دانشجویان دوره کارشناسی خاطر نشان کردند: موضوع دیگر این است اقدام دانشگاه‌ها برای گذراندن دروس جبرانی و دریافت شهریه از دانشجویان کاملاً مغایر قانون اساسی که در آن تحصیل رایگان تلقی شده است، به شمار می‌رود. در واقع دانشگاه‌ها اجبار از ما می‌خواهد واحدی را پاس کنیم و از طرفی ما را مجبور به پرداخت شهریه برای آن واحد مورد نظر می‌کنند. در این شرایط به ما مستقیم گفته می‌شود که تحصیل دانشجویان روزانه نیز مبتنی بر پرداخت هزینه است.

این دانشجویان دانشگاه تهران می‌گویند: موضوع دیگر در بحث فوق این است که دانشگاه‌ها این نگاه را دارد دانشجویی که از یک رشته‌ای وارد یک رشته دیگر می‌شود، خطایی را انجام داده است. بنابراین چون خود دانشجو مرتکب اشتباه شده و رشته دوره کارشناسی را به خطا انتخاب کرده است، در نتیجه با شرکت در واحدهای جبرانی و پرداخت شهریه باید تاوان خطای صورت گرفته را بپردازد. اما حرف ما دانشجویان این است که برخی از رشته‌های کارشناسی ارشد، دوره کارشناسی ندارند و یا حتی گاه ظرفیت پذیرش در دوره لیسانس به اندازه‌ای محدود است که ظرفیت ارشد از آن بیشتر است در این شرایط به طور طبیعی عده‌ای مازاد از رشته‌های دیگر وارد دوره کارشناسی ارشد می‌شوند. ضمن اینکه در قانون اساسی تاکید شده است که آموزش عالی در حد خودکفایی کشور باید رایگان باشد. مثلاً ۱۰ سال پیش نیاز کشور به متخصصان کارآفرینی، ۱۰۰ نفر بوده است، اما در حال حاضر که در بحران اشتغال قرار داریم ممکن است به ۱۰ هزار کارشناس کارآفرینی نیاز داشته باشیم. بالطبع می‌طلبد افراد بیشتری از رشته‌های دیگر وارد این رشته شوند.

به گفته این دانشجویان، این نگاه که تصور می‌شود دانشجویی از رشته دیگر وارد رشته دیگر می‌شود خطاکار محسوب می‌شوند، نگاهی کاملاً غلط است، چرا که این برخی انتخاب‌های دانشجویان و تغییر رشته آنها یا به دلیل نبودن دوره کارشناسی آن رشته صورت می‌گیرد و یا اینکه اقتضای جامعه این امر را می‌طلبد.

اخذ شهریه بابت دروس جبرانی خلاف قانون نیست

در این رابطه دکتر حسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه اخذ شهریه بابت دروس جبرانی اقدامی خلاف قانون به شمار نمی‌رود، افزود: بر اساس آئین‌نامه آموزشی دانشجویان روزانه نباید شهریه‌ای را پرداخت کنند، ولی اگر در رشته‌ای پذیرش شوند که نیازمند دروس جبرانی باشد، بر اساس مقررات مصوب هیأت امنای دانشگاه و تبصره ماده آئین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی‌ارشد که عنوان می‌کند امکان ارائه ۱۲ واحد درس جبرانی به این دانشجویان وجود دارد، هزینه این دروس طبق تعرفه مصوبه هیأت امنای دانشگاه دریافت می‌شود.

دکتر حسینی در خصوص میزان شهریه دروس جبرانی نیز گفت: شهریه دروس جبرانی مربوط به سال ۸۸ است، البته خیلی از دانشکده‌ها از سال‌های گذشته شهریه دروس جبرانی را از دانشجویان اخذ و آنها هم این بدهی را پرداخت کرده‌اند.

معاون آموزشی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه اخذ شهریه از دروس جبرانی دانشجویان دانشگاه تهران در اجرا با ابهاماتی از سوی واحدهای دانشگاه مواجه شد، اظهار کرد: اصل اخذ شهریه از دروس جبرانی بر اساس آئین نامه ابلاغی از سوی وزارت علوم صورت می‌گیرد و در این آئین نامه تاکید شده است که دانشجویانی که از رشته‌های نامتجانس دروس جبرانی اخذ می‌کنند، موظف به پرداخت شهریه هستند اما مرجع تعیین میزان این تعرفه‌ها هیأت امنای دانشگاه‌ها می‌باشد که البته هیأت امنای دانشگاه تهران تلاش می‌کند مبلغ موجهی از دانشجویان دریافت کند.

وی در ادامه تصریح کرد: یکی از ابهامات مطرح شده در خصوص اخذ شهریه از دروس جبرانی این بود که دانشجویان این شهریه را هم تراز با مقطع کارشناسی ارشد پرداخت کنند و یا اینکه این پرداخت هم تراز دوره کارشناسی باشد. با توجه به اینکه دروس جبرانی نوعی جبران دروس مقطع قبل دانشجویان محسوب می‌شود، قاعدتاً در برخی از واحدهای دانشگاه یک برداشت وجود داشت که دانشجویان چون در دوره کارشناسی ارشد تحصیل می‌کنند، جبرانی آن‌ها نیز همانند این مقطع پرداخت شود. خوشبختانه این رویکرد در حال حاضر اصلاح شده است و ما به واحدهای دانشگاه اعلام کردیم که تعرفه دریافتی از دانشجویان معادل تعرفه دوره کارشناسی باشد.

معاون آموزشی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: برخی از واحدهای این دانشگاه به استناد اینکه کلاس‌های جداگانه‌ای برای دروس جبرانی دانشجویان برگزار می‌کردند، در نتیجه شهریه‌ای معادل دوره کارشناسی ارشد نیز از آن‌ها دریافت کردند که در حال حاضر این ابهامات نیز برطرف شده است.

به گفته دکتر حسینی، مورد دوم که در زمینه اخذ شهریه از دروس جبرانی به واحدهای دانشگاه تهران ابلاغ و ابهامات آن نیز برطرف شده است، این است دانشجویانی که در کلاس‌های روتین دوره کارشناسی شرکت کنند، نباید شهریه پرداخت کنند و اگر دانشجویی بابت حضور در این کلاس‌ها، شهریه‌ای پرداخت کرده باشد در صورت ارائه مستندات لازم این شهریه بازپرداخت خواهد شد، بنابراین در صورتی واحدها موظف به اخذ شهریه از دروس جبرانی هستند که اولاً کلاس جداگانه‌ای برای دانشجویان برگزار شده باشد در غیر این صورت این مشمولیت از سوی دانشجویان وجود ندارد.

وی همچنین با اشاره به افزایش کمتر از ۱۰ درصد تعرفه‌های ناشی از دروس جبرانی دانشگاه تهران افزود: این تعرفه‌ها هر ساله کمتر از ۱۰ افزایش پیدا می‌کنند و دانشگاه تهران دنبال درآمدزایی از طریق از دریافت شهریه از دانشجویان بابت برگزاری کلاس‌های جبرانی نیست، چرا که هزینه‌های آن بسیار بیشتر از مبلغ پرداختی از سوی دانشجویان است.

معاون آموزشی دانشگاه تهران اظهار کرد: خوشبختانه در حال حاضر ابهامات اجرایی، اخذ شهریه از دروس جبرانی در واحدهای دانشگاه برطرف شده است و البته برخی از دانشجویان ادعا می‌کنند برخی از واحدها را در دوران کارشناسی گذرانده‌اند که این واحدها مجدداً به شکل دیگری در دوره کارشناسی ارشد پاس می‌شود بنابراین به اعتقاد ما این برخورد خطا است و دانشجو موظف به پرداخت شهریه جبرانی نیست.

دکتر حسینی در پایان خاطرنشان کرد: رویکرد دانشگاه تهران در زمینه دروس جبرانی اینگونه نیست که از این طریق دنبال کسب درآمد برای دانشگاه باشد، چرا که این عدد در برابر هزینه‌های دانشگاه بسیار ناچیز است و برگزاری این دوره‌ها فقط جنبه کنترلی دارد و افرادی که در دوره‌ای شرکت می‌کنند باید اقتضائات آن را نیز بپذیرد، اما در مجموع بنای ما در بحث دروس جبرانی این است که خود فرد بتواند مشکلات و ضعف خود را در حوزه‌ای رفع نماید.

به گزارش ایسنا، دروس جبرانی دروسی است که به تشخیص گروه آموزشی، گذراندن آن برای رفع کمبود دانش یا مهارت دانشجو ضروری است. بر اساس قانون وزارت علوم دریافت هزینه برای دروس جبرانی را در اختیار دانشگاه تهران و ۱۰ دانشگاه برتر گذاشته و این دانشگاه‌ها مدعی هستند بر اساس قانون وزارت علوم و بنابر منطق استقلال خود می‌توانند اقدام به دریافت شهریه دروس جبرانی کرده و یا نسبت به اتخاذ سایر تصمیمات در حوزه آموزش اقدام کنند.

منبع: ایسنا