افزایش اعمال جراحی و نیاز به خون در روزهای پایانی سال/ با اهدای خون، به بیماران عیدی دهید

به گزارش ایسنا، دکتر محمدرضا مهدی زاده در نشست خبری انتقال خون استان تهران ضمن تبریک پیشاپیش سال نو، گفت: امیدوارم سال ۱۴۰۰ سالی همراه با سلامتی، موفقیت و خبرهای خوب برای مردم باشد و سالی باشد که مردم بتوانند واکسن کرونا را دریافت کنند و سالی دور از کرونا باشد و بتوانیم زندگی  راحت و بدون پوشش ماسک داشته باشیم.

وی افزود: امسال، سال بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم. انتقال خون همیشه در طول سال با دغدغه های متعددی روبرو است. متولی تامین فرآورده های خونی در هر کشور، سازمان انتقال خون و در هر استان انتقال خون استان است. وظیفه بسیار سنگینی که برعهده ماست. باید توجه کرد که دیر رسیدن یک فرآورده خونی می تواند منجر به مرگ‌ یک نفر شود که این فرد می تواند یک مادر باردار و… باشد. بنابراین وظیفه سنگینی داریم که با کمک مردم و رسانه ها می توانیم آن را انجام دهیم.

وی تاکید کرد: امسال، سال بسیار سختی بود. ما به طور عادی در طول سال در تامین فرآورده های خونی، دغدغه های زیادی داریم. در ایامی مانند ماه رمضان، سرمای هوا و… دغدغه هایی داریم که میتوانند تامین خون را با مشکل مواجه کنند که امسال کرونا هم مزید بر علت شد.

مهدی زاده گفت: ما سال را با بیماری شروع کردیم که مهمان دو سه ماهه ما نبود، بلکه متاسفانه کرونا اپیدمی کشوری و پاندمی جهانی پیدا کرد و طولانی شد. پیش از این بیماری هایی مانند سارس و ابولا را  تجربه کردیم که دو سه ماه آمدند و همه گیری شدید هم نداشتند، اما کرونا طولانی شد و  در مواقعی تامین خون و فراورده های خونی را با مشکلاتی مواجه کرد. زیرا از مردم درخواست می شد کمتر از خانه بیرون آیند و در قرنطینه باشند و همین موضوع منجر به کاهش مراجعات شد.

مهدی زاده ادامه داد: بر این اساس مجبور بودیم به دلیل این موضوع شرایطی ایجاد کرده و هزینه هایی را انجام دهیم که مردم با اطمینان خاطر مراجعه کنند. به طوری که باید مراکز را فعال تر کرده، تعداد مراکز را افزایش می دادیم، ساعت کار باید افزایش می یافت، پرسنل باید حضور پررنگی می داشتند، همچنین باید تعداد مراکز بیشتری را در ایام تعطیل فعال می کردیم تا دسترسی راحت تر باشد، تیم های سیار را باید بیشتر می کردیم تا مردم راحت تر به ما دسترسی داشته باشند. در عین‌حال مراکز باید به صورت مرتب ضدعفونی می شد تا مردم با آرامش خاطر مراجعه کنند که این اتفاق افتاد. به عنوان مثال تعداد مراکزمان را در روزهای تعطیل از یک‌ مرکز به چهار و سپس پنج مرکز رساندیم. تیم های سیار حداکثر دو تیم بود که به سه یا چهار تیم رساندیم. مراکز غیرفعال یا نیمه فعال را فعال کردیم، ساعت کارمان را بیشتر کردیم. در روزهایی که اجازه داده شد که ادارات تعداد کارمندان شان را به یک سوم یا دو سوم برسانند ما مجبور بودیم که تمام قد فعال باشیم و با ۱۰۰ درصد ظرفیت نیروهایمان خدمت ارائه کردیم.

وی افزود: از طرفی برای سلامت پرسنل و مراجعه کنندگان، در بدو ورود تب افراد مراجعه کننده سنجیده می شد، دست ها ضدعفونی می شد، در زمانیکه ماسک اجباری نبود، ما ماسک را به مراجعه کنندگان می دادیم. همچنین یک غربالگری بسیار سختگیرانه برای اهدای خون انجام می دادیم و اگر فردی حتی یک سرماخوردگی ساده داشت، از او خون گیری نمی شد. البته همانطور که می دانید کرونا از طریق خون و فراورده های خونی منتقل نمی شود، اما برای سلامت سایر مراجعه کنندگان این اقدام انجام می شد. همچنین تخت ها و وسایل خون گیری مرتبا بعد از هر اهدا ضدعفونی می شدند.

مهدی زاده گفت: با وجود این اقدامات باز هم شاهد افت در مراجعه برای اهدای خون بودیم. به هر حال ترس در مردم وجود داشت. بر این اساس بود که سامانه نوبت دهی را فعال کردیم، تا مردم بتوانند  تاریخ و ساعتی را که می خواهند خون دهند، انتخاب کنند و بدون اتلاف وقت خون اهدا کنند. با سرد شدن هوا در نیمه دوم سال مجددا با کاهشی مواجه شدیم که کرونا هم مزید بر علت شد تا افت ما مقداری محسوس تر شود. بر این اساس ابتدا از مراکز درمانی خواستیم که اعمال جراحی غیراورژانس را به تعویق انداختند که همکاری خوبی شد و از ۱۶۷ مرکز درمانی استان تشکر می کنم. البته در دو ماه پایان سال یعنی از ابتدای بهمن ماه شاهد افزایش اعمال جراحی بودیم که مصرف فرآورده های خونی را افزایش داد؛ به طوری که درخواست فرآورده های خونی دو برابر مواقع عادی شد.

مدیرکل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه ما امسال افت مراجعه و اهدای خون را داشتیم که فراز و نشیب داشت، گفت: گاهی اوقات این‌ افت مراجعه به ۳۰ درصد هم می رسید. در ۱۱ ماه امسال نسبت به ۱۱ ماه ۹۸ هشت درصد کاهش مراجعه و اهدای خون داشتیم. اکنون در روزهای پایانی سال هستیم و از مردم می خواهم که در روزهای پایانی سال ما را یاری دهند و اهدای خون را فراموش نکنند. نیاز به خون دایمی است. اعمال جراحی افزایش یافته، حوادث و سوانح بر سر جای خود باقی هستند. علاوه بر این یکسری مصرف کنندگان دائمی داریم مانند عزیزان هموفیلی و تالاسمی که حیاتشان وابسته به مصرف فرآورده های خونی است. از طرفی یکسری از فرآورده های خونی مانند پلاکت عمر سه روز دارند و نیاز است که مردم مراجعه کنند.

وی تاکید کرد: هرچند که ما با افتی هشت درصدی در ۱۱ ماه امسال نسبت به مدت مشابه در سال قبل مواجه بودیم، اما در کشورهای پیشرفته اعلام کردند که افت ۵۰ تا ۶۰ درصدی داشتند، اما افت هشت درصدی در استان تهران نشان می دهد که در این حوزه کار کردیم.

وی با بیان اینکه با وجود همه فراز و فرودها با مشکل خاصی در زمینه تامین فرآورده‌های خونی مواجه نبودیم، گفت: توانستیم خون مورد نیاز بیماران را به ویژه آن بخش که اورژانسی بود، به طور کامل تامین کنیم و فرآورده خونی مورد نیاز بیماران تالاسمی را ۱۰۰ درصد به صورت فیلتر دار در اختیارشان قرار دادیم.

مهدی زاده با اشاره به پویش انتقال خون تهران‌برای سال نو، گفت: پویش های مختلف راه اندازی شد که جا دارد از همه تشکر کنم.   در روزهای پایانی سال پویشی را با عنوان “هدیه سرخ” راه اندازی کردیم که از امروز تا پایان فروردین ماه اجرا می شود. خواهشمندیم که مردم در این پویش شرکت کنند. انتظار داریم رسانه ها و هنرمندانی که مردم دوست شان دارند پا پیش بگذارند و فردا ما هم آستین‌ها را بالا زده و در این پویش اهدای خون شرکت می کنیم. از مردم می خواهم در ایام عید به صورت خانوادگی به مراکز اهدای خون مراجعه کنند و با اهدای خون سالم، به بیماران بستری در بیمارستان ها عیدی دهند.

وی ادامه داد: در حوزه اهدای خون بانوان متاسفانه هنوز به استانداردهای خوب نرسیدیم، اما بانوان عزیز که در زمینه های مختلف افتخار آفرینی می کنند و باعث افتخار کشور هستند، می طلبد که در بحث اهدای خون هم‌افتخار آفرینی کنند.   مادران‌خانواده را تشویق به اهدای خون کنند. امسال شعاری داشتیم مبنی بر این شعار “با اهدای خون بانوان، هر خانه یک پایگاه انتقال خون”. نقش محوری بانوان در خانه می تواند در حوزه اهدای خون موثر باشد. از اهدای خون هراس نداشته باشند. قطعا اگر کوچکترین مشکل احتمالی برای فرد اهداکننده وجود داشته باشد، ما اجازه اهدای خون فرد را نمی دهیم. زیرا اولین موضوع برای ما سلامت اهدا کننده خون است تا همانطور که سالم وارد مرکز اهدای خون شده، سالم هم خارج شود.

مهدی زاده اعلام کرد که مراکز اهدای خون استان تهران، از ۳۰ اسفند تا ۱۳ فروردین فعالند و به جز یکم و ۱۳ فروردین که یک‌مرکز (وصال شیرازی) فعال است، در سایر روزها به طور متوسط پنج تا شش مرکز در استان  فعال هستند که مردم می توانند از طریق سایت اداره کل مراکز فعال و ساعات فعالیت آن ها را پیدا کنند.

وی در ادامه درباره اهدای پلاسمای بهبودیافتگان کرونایی، گفت: از اسفند سال قبل درگیر کووید ۱۹ شدیم. از ابتدای فروردین امسال هم در دو مرکز بقیه الله و مسیح دانشوری  بحث استفاده از پلاسمای بیماران بهبود یافته مطرح شد، جلسه ای برگزار کردیم و پنجم و ششم فروردین ماه قبل بود که بحث جمع آوری پلاسما را در قالب کارآزمایی بالینی را آغاز کردیم. در کارآزمایی بالینی که انجام شد، نتایج خوبی دیده شد. باید توجه کرد که بعد از چین، ایران دومین کشوری بود که این اقدام را شروع کرد و از اردیبهشت ابتدا در تهران و بعد در قم این اقدامات را آغاز کردیم. به مرور هم در سایر استان ها انجام شد؛ به طوری که اکنون در ۲۷ استان این اقدام انجام‌می شود.

وی با بیان اینکه از اردیبهشت ماه تا پایان بهمن ماه، تنها دو درصد افرادی که شرایط اهدای پلاسما را داشتند مراجعه کردند، گفت: بر این اساس تنها دو درصد افرادی که به کووید۱۹ مبتلا شده، بهبود یافتند و یک ماه از بهبودی شان گذشته جهت اهدای پلاسما مراجعه کردند. درصد پایینی بود، اما با این میزان‌هم‌توانستیم‌ تمام درخواست های مراکز درمانی استان تهران را جواب دهیم.   در این ۱۱ ماه در کل کشور  ۱۴ هزار و ۷۰۰ واحد پلاسما جمع آوری شد و در استان تهران هم حدود ۲۲۱۵ واحد پلاسما جمع آوری شد که دو درصد افراد مشمول را شامل می شود.

مدیرکل انتقال خون استان تهران با بیان اینکه ما در سال آینده دو برنامه بسیار مهم داریم، گفت: یکی راه اندازی باشگاه اهداکنندگان خون و افزایش رضایتمندی اهدا کنندگان خون است. تاکنون اقداماتمان سنتی بود. به عنوان‌مثال وقتی با کمبود فرآورده خونی مواجه می شدیم، از طریق ارسال پیامک یا فراخوان تلفنی و رسانه ها، سعی می کردیم‌ نیازمان را برطرف کنیم، اما به این نتیجه رسیدیم که با راه اندازی فضای مجازی و ظرفیت هایی که در این فضا وجود دارد، باید کم کم از روش های سنتی به سمت روش های علمی رویم. به این نتیجه رسیدیم که باشگاه اهداکنندگان خون را راه اندازی کرده و در این زمینه از ظرفیت بخش خصوصی استفاده بهینه بریم. تکریم‌ ارباب رجوع به صورت مستمر و افزایش رضایتمندی اهداکنندگان به طوری که اهداکنندگان خودشان در اهدای خون مشارکت کرده و اهداکنندگان ما ببینند که به چه گروه خونی یا فرآورده ای نیاز داریم و انتقال خون را جزئی از خودشان بدانند. این اقدام را از ابتدای سال اینده آغاز می کنیم.

وی افزود: در این زمینه با بخش خصوصی صحبت های اولیه انجام شده تا به سمت علمی شدن رویم. این اقدامات انجام‌ شود تا از حالت هیجانی در اهدای خون خارج شویم و آن را  به اهدای خون متعهدانه و  مسوولانه بدل کنیم تا مردم با اهدای خون مستمر و مداوم همیشه ذخایر خونی ما را برای تامین نیاز بیمارستان ها در سطح مناسب خود قرار دهند. اگر بتوانیم جزئیات کار را پیش بریم،   انقلابی در اهدای خون رخ می دهد.

مهدی زاده ادامه داد: بحث دوم این است‌ که بتوانیم‌ مراکزمان را در استان تهران فعال تر کنیم. ما ۱۶ شهرستان در استان تهران داریم که تنها شش شهرستان مرکز خون گیری دارند. ۱۲ مرکز ثابت خون گیری در سطح استان داریم که هفت مرکز در شهر تهران است و پنج مرکز در شهرستان هاست و از بین این مراکز فقط مرکز وصال است که بحث فرآوری و توزیع خون را هم انجام می دهد.   من‌ سال آینده این موضوع را به عنوان‌ مطالبه جلو می برم.

مهدی زاده تصریح کرد: چرا شهرستان هایی پر جمعیتی مانند اسلامشهر با ۵۴۰ هزار نفر جمعیت، بهارستان با ۵۳۰ هزار نفر، ملارد با ۳۷۷ هزار نفر، پاکدشت با ۳۷۰ هزار نفر، قرچک با ۲۷۰ هزار نفر، پردیس با ۱۷۰ هزار جمعیت، نباید مرکز انتقال داشته باشند؟. چرا باید منتظر باشیم که خون یک استان دیگر در قالب شبکه خون رسانی بیاید تا نیاز مراکز ما را برطرف کند. البته کار در شبکه خون رسانی، بسیار بزرگ و خوبی است، اما استان تهران نباید منتظر باشد که خون از استان دیگری بیاید تا بتواند خون مورد نیاز مراکز درمانی را تامین کند. در حال حاضر  شاخص جمعیت به اهدای خون در استان تهران حدود  ۲۰ درصد است؛ یعنی ۲۰ نفر به ازای ۱۰۰۰ نفر جمعیت. درحالی که میانگین کشوری ۲۷نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است. اگر بتوانیم شاخص مان را به میانگین‌کشوری برسانیم، مشکل رفع می شود و استان تهران می تواند خون مورد نیازش را به صورت ۱۰۰ درصد تامین کند. یکی از دلایلش این است که در شهرستان های پرجمعیت مان مرکز اهدای خون نداریم. مردم باید به ما دسترسی راحت داشته باشند تا بتوانند با کمترین اتلاف وقت خون اهدا کنند.

وی گفت: از همه مسئولان استان اعم از فرمانداران، استانداران، شورای شهر و…  می خواهم که ما را یاری دهند تا به مرور زمان و از سال آینده کار را استارت زده و حداقل در شش شهرستانی که اعلام کردم و ظرفیت راه اندازی مرکز خون گیری دارند، اقدام به خون گیری کنیم.

مهدی زاده گفت: در عین حال چرا در استان تهران فقط باید در مرکز وصال فراوری و توزیع خون داشته باشیم. از سه دانشگاه علوم پزشکی و بیمارستان ها می خواهیم که در این زمینه در کنار ما مطالبه گر باشند. چرا شهرستان های بزرگی مانند شهریار، شهر ری، ورامین یا حداقل در خود استان تهران، نباید مرکز فراوری و توزیع خون دیگری داشته باشیم؟. چرا یک بیمارستان در شهریار باید برای تامین خونش به مرکز وصال بیاید؟ چرا خودشان نباید مرکز فراوری و توزیع خون داشته باشند. ما  سه بیمارستان در شهریار داریم. حداقل در این شهرستان ها باید به کمک مسوولان استانی و به مرور زمان نسبت به این مباحث اقدام کنیم. حداقل چهار تا پنج مرکز فراوری و توزیع خون دیگر در سطح استان تهران نیاز داریم. اکنون در سه نقطه شهر تهران سه مرکز جامع خونگیری داریم. اینها باید به مرکز فراوری و توزیع خون بدل شوند تا بیمارستان ها راحت تر به فرآورده مورد نیازشان دسترسی داشته باشند. این کار منجر به انقلابی در استان تهران در حوزه اهدای خون می شود.

مهدی زاده همچنین با اشاره به وضعیت پرسنل اداره کل انتقال خون تهران، گفت: هزینه های ما در حوزه تامین لوازم مصرفی رشد داشت که البته سعی شد تا اعتباری در اختیار ما قرار گیرد تا دغدغه هایمان کمتر شود. امیدوارم در این روزهای پایانی سال توجه اینچنینی به اهدای خون وجود داشته باشد. ما مقداری کسری اعتبار داریم و امیدوارم با توجه ویژه استان به انتقال خون، این توجه ادامه یابد تا کسری بودجه را برطرف کرده و با دغدغه کمتر وارد سال جدید شویم. در عین حال از پرسنل هم تشکر می کنم که تمام قد در این مدت تلاش کردند. واقعیت این است که با مشکلات خاصی دست به گریبان شدیم و از پرسنل تشکر می کنم. ما در حوزه وزارت بهداشت مقداری کمتر دیده شدیم، قطعا وظیفه سنگینی بر عهده بیمارستان ها بود و شهدای زیادی را دادیم، اما در انتقال خون هم تلاش کردیم وظیفه سنگین مان را با دقت انجام دهیم، اما متاسفانه نتوانستیم هیچ پرداختی بابت کرونا به پرسنل داشته باشیم که امیدوارم در پایان سال اعتباری به ما تعلق گیرد تا هم کسری اعتبارمان مرتفع شود و هم بتوانیم زحمات پرسنل را جبران کنیم.

در ادامه این‌نشست دکتر سالک مقدم_ معاون فنی و فناوری های نوین اداره کل انتقال خون استان تهران، گفت: انتقال خون استانداردهای سختگیرانه ای از بدو ورود اهداکنندگان تا تولید فرآورده و رسیدن به دست مراکز مصرف کننده دارد تا امنیت و کیفیت لازم را برای بیماران ایجاد کند. علی رغم اینکه امسال دچار اپیدمی کرونا بودیم،   بسیاری از کشورهای پیشرفته استانداردهای سختگیرانه خود را کاهش دادند تا اهداکنندگان را از دست ندهند و این‌ افتخار ایران است که علی رغم مشکلات و تحریم‌ها استانداردهایش را کاهش نداد.

وی افزود: در کشورهای مدیترانه شرقی، ایران به عنوان آموزش دهنده کشورهای این‌حوزه در حوزه انتقال خون تا سال ۱۴۰۰ تعیین شده است.

سالک مقدم گفت: در حوزه اهدای خون بانوان مشکل داریم و باید رقم حدود ۴ تا ۵ درصدی که در کشور وجود دارد، با برنامه ریزی افزایش دهیم تا در حیطه اهدای خون بانوان هم به کشورهای پیشرفته برسیم.

وی درباره میزان توزیع خون و فرآورده‌های خونی در سال ۱۳۹۹، گفت: ۲۳۳ هزار و ۹۳۷ واحد در این مدت گلبول قرمز توزیع کردیم. ‌ همچنین ۹۱ هزار و ۶۳۵ واحد خون فیلتر شده، ۲۱۰ هزار و ۹۸۸ واحد پلاکت و ۱۲۹ هزار و ۱۵۲ واحد پلاسما توزیع کرده ایم.

منبع:ایسنا