افزایش ضایعات، امنیت غذایی کشور را تهدید می‌کند

عواملی همچون عدم حمل‌ونقل صحیح، عدم بسته‌بندی مناسب و عدم  فرآوری و انبارداری صحیح و … منجر به ایجاد این ضایعات می‌شود. وجود ضایعات و هدر رفت غذایی هم امینت غذایی و هم پایداری نظام‌های غذایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت در کشور ما نیز وجود دارد.

به همین منظور میزگردی با محوریت بررسی ضایعات محصولات کشاورزی از زنجیره تولید تا مصرف و راهکارهای مقابله آن با حضور دکتر فخری شهیدی، عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی، مهندس غلامحسین ساربان، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی و دکتر فرشته حسینی، معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری موادغذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی در دفتر ایسنا خراسان‌رضوی برگزار شد.
میزان ضایعات کشاورزی در کشور ایران بالغ بر ۳۰ درصد است

فخری شهیدی عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی مشهد در این میزگرد در مورد میزان ضایعات بخش کشاورزی و عوامل ایجاد کننده آن در مرحله تولید اظهار کرد: بر اساس آمارها میزان ضایعات کشاورزی در کشور ایران بالغ بر ۳۰ درصد است. این مقدار برای فرآورده‌های مختلف متفاوت است. تولید این  ضایعات از مزرعه شروع شده و تا سفره ادامه دارد. این ضایعات به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند. عدم حمل‌ونقل صحیح، عدم بسته‌بندی مناسب و عدم  فرآوری و انبارداری صحیح منجر به  ایجاد این ضایعات می‌شود.

وی افزود: همچین در طی فراوری موادغذایی فراورده‌های جنبی یاby products نیز ایجاد می‌شود. برای مثال در گذشته در کارخانه‌های لبنیات آب پنیر نوعی فراورده جنبی محسوب می‌شد. در کارخانه رب گوجه‌فرنگی پوست گوجه‌فرنگی فراورده جنبی است که منشا لیکوپن است.

عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی عنوان کرد: در سایر کشورها از جمله استرالیا یا امریکا بر خلاف کشور ما که درگیر خرده مالکی است مزارع  بزرگی وجود دارد. در این کشورها  برای جلوگیری از ایجاد ضایعات مراکز جمع‌آوری میوه و  سبزی ایجاد شده است. در این مراکز بعد از جمع‌آوری میوه و سبزی عملیات مختلف از جمله  سورت بندی، شست‌وشو  و …. انجام شده و بر اساس نوع کاربری بسته‌بندی شده و به بخش‌های مختلف ارسال می‌شود. یا برای مثال در آمریکا سیلوهای بزرگی برای جلوگیری از کاهش کیفیت گندم بعد از جمع‌آوری در هر مزرعه وجود دارد.

وی ادامه داد: اگر در کشور ما نیز این مراکز جمع‌آوری با کمک دستگاه‌های متولی همچون جهاد کشاورزی ایجاد شود، شاید بتوانیم تا حدودی از ایجاد این ضایعات جلوگیری نماییم.

خراسان‌رضوی از نظر میزان تولیدات گیاهی رتبه سوم در کشور را داراست

غلامحسین ساربان، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی در این رابطه اظهار کرد: خراسان‌رضوی وسعتی بالغ بر ۱۱ میلیون و ۶۴۰ هزار ۸۰۰ هکتار دارد که از این میزان تنها سه و نیم میلیون هکتار استعداد کشاورزی دارد. که باز از این میزان نیز  تنها  یک میلیون هکتار در حوزه  باغی و  زراعی زیر کشت می‌رود. سالیانه ۶ میلیون تن محصول در حوزه محصولات باغی و زارعی در استان تولید می‌شود.  خراسان‌رضوی  از نظر میزان تولیدات گیاهی رتبه سوم در کشور را داراست.

وی افزود: اتفاقات خوبی در زمینه تولید در استان اتفاق افتاده است. اولین قدم در این زمینه بهبود تولید اقدامات به نژادی بوده است.  همچنین در ۳۶ سال گذشته از تولیدات زارعی آبی به سمت تولیدات باغی از جمله تولید پسته و زعفران حرکت کرده‌ایم. نگاه کشاورزان نیز به سمت محصولات  با مزیت نسبی بوده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی ادامه داد: بر اساس آمارهای موجود میزان تولید محصولات زارعی، محصولات جالیزی، سبزی و صیفی در استان سالیانه حدود ۳ میلیون  و ۳۷۶  هزار تن تولید است.

میانگین میزان ضایعات محصولات زراعی در مرحله تولید در استان ۱۵ درصد است

وی خاطر نشان کرد: بر اساس آمارهای موجود در استان میزان ضایعات در بخش تولید گندم ۱۰ درصد، در تولید جو ۱۰ درصد ، در کلزا چون ادوات برداشت مدرنی وجود ندارد ۱۲ درصد، چغندر قند ۵ درصد ، محصولات جالیزی ۲۵ درصد و  در سبزی و صیفی ۳۰ درصد است. به طور کل میانگین میزان ضایعات محصولات زراعی در مرحله تولید در استان ۱۵ درصد است  که این میزان به دلیل خسارت آفات  و بیماری ها، عدم  حمل و نقل مناسب در هنگام برداشت یا انتقال و عدم  نگهداری مناسب است. به طور کلی سالیانه ۱۰۱۳ میلیارد تومان در استان  هدر رفت محصولات زراعی در زمینه تولید را شاهد هستیم.

میانگین ضایعات در بخش تولید محصولات باغی در استان ۱۹ درصد است

ساربان در مورد میزان ضایعات محصولات باغی در مرحله تولید تصریح کرد: این ضایعات در محصولات باغی همچون آلبالو ۱۸ درصد، انار ۳۰  درصد،  سیب ۱۰ درصد، بادام ۲۵ درصد، آلو ۵ درصد، انگور ۲۵ درصد، هلو و  شلیل ۳۰ درصد است. به  طور کل میانگین میزان ضایعات در حوزه محصولات باغی در استان ۱۹ درصد است که این میزان  ۱۸۷ هزار تن در سال است. سالیانه  حدود ۸۹۰ میلیارد تومان در سال هدر رفت در زمینه محصولات باغی در استان وجود دارد. میانگین این میزان ضایعات در بخش تولید محصولات باغی در کشور ۲۸ درصد و در محصولات زراعی ۱۶ درصد است. سالیانه حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان در حوزه محصولات زراعی و باغی در استان ضایعات ایجاد می‌شود.

وی در رابطه با عوامل ایجاد کننده این ضایعات در مزرعه خاطر نشان کرد: در کشور ما آماده‌سازی اراضی استاندارد نبوده و متناسب با  استاندار جهانی صورت نمی‌گرد. این اراضی به خوبی تسطیح نشده و یکنواختی مناسبی در این زمینه انجام نمی‌شود. خرده مالکین ما در این زمینه مشکلات زیادی دارند. بخش دوم مربوط به کاربرد رقم و نژاد مناسب است. باید اصلاح ژنتیک در بعضی از محصولات صورت گیرد. مورد سوم نیز عدم آموزش و رعایت اصول برداشت توسط جامعه کارگری است.

فرشته حسینی، معاون آموزش و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی در ادامه این میزگرد در مورد  ضایعات محصولات کشاورزی و راهکارهای مقابله با آن بیان کرد: کیفیت مواد اولیه نقش بسیار مهمی را در کاهش ضایعات در مرحله فراوری دارد.

وی با تاکید بر اینکه برای افزایش کیفیت محصولات کشاورزی باید تکنولوژی و استانداردهای حین برداشت رعایت شود، افزود: این موضوع منجر به این خواهد شد تا ماده اولیه با کیفیت برای صنایع تبدلی داشته باشیم و در نتیجه ضایعات کاهش یابد.

معاون آموزش و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی بیان کرد: بخش عمده‌ای از آلودگی پسته به افلاتوکسین به زمان و نحوه برداشت آن برمی‌گردد، چرا که باید در زمان برداشت پسته برخی از فاکتورها از جمله میزان رطوبت آن را دانست در غیر این صورت از هر نوع تکنولوژی هم که برای فراوری این محصول استفاده کنیم بار میکروبی آن کاهش چندانی نخواهد داشت.

وی خاطر نشان کرد: با وجود اینکه ایران بزرگترین تولید کننده زعفران جهان است اما به لحاظ ویژگی‌های کیفی قابل مقایسه با دیگر کشورها نیست، چرا که نحوه برداشت منجر به آلودگی میکروبی این محصول می‌شود و گرید زعفران را می‌تواند از گرید غذایی و دارویی به یک گرید ارزش افزوده خیلی متفاوت تبدیل کند.

حسینی اظهار کرد: با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در هنگام برداشت زعفران، می‌توان یک محصول با گرید دارویی با ۴ تا ۵ برابر قیمت زعفران با گرید غذایی داشته باشیم.

شهیدی ادامه داد: خیلی از محصولات از جمله پسته وابسته به مزرعه هستند و اگر کیفیت آن‌ها در مزرعه کاهش یابند هر قدر هم فراوری شوند نمی‌توان مقدار آفلاتوکسین را کاهش داد. زمان برداشت زعفران نیز بر روی کیفیت زعفران بسیار تاثیرگذار است. شاید اگر در کشاورزی و در مزرعه آموزش صحیح  برای کارگران وجود داشته باشد کیفیت محصولات بیشتر خواهد شد.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی در مورد اثرات ایجاد این  ضایعات بر افزایش هزینه‌ها بیان کرد: در تولید محصول آب و  نهاده‌ها و … استفاده شده و متاسفانه به مصرف نرسیده است. به هر میزان که ضایعات بالا برود هزینه افزایش پیدا کرده است. در دنیا جایی که کارگر ماهر وجود ندارد مکانیزاسیون به کمک بخش کشاورزی آمده است. وقتی مکانیزاسیون به قدر کافی وجود نداشته باشد، برداشت زمان بر شده و ضایعات نیز افزایش خواهد یافت. برای مثال در گذشته گلبرگ زعفران دور ریخته می‌شد اما به تازگی از آن آنتوسیانین تهیه می‌شود. یا پوست پسته در کشور ما  دور ریخته می‌شود در حالی که می‌توان از آن کود، فنول یا خوراک دام تهیه کرد. بخشی از هزینه ها از این طریق قابل جبران است.

میزان ضایعات در ایران در بخش تولید ۱۲ درصد است

وی با اشاره به اینکه « بر اساس آمارها در دنیا در کشور ایران میزان ضایعات در بخش تولید ۱۲ درصد است»، عنوان کرد: این میزان  در جا به جایی  و انبارداری ۱۶ درصد، در  توزیع  و  بازاررسانی ۷ درصد و در مصرف ۱۰ درصد است.

ساربان اضافه کرد: جامعه کشاورزی ما جامعه سنتی با ۳۳۷  هزار بهره‌بردار  است. این مسائل باید در جامعه فرهنگ‌سازی شود. این فرهنگ‌سازی حتی  باید از مدرسه شروع شود.

بسته‌بندی به صورت استاندارد در کشور ما انجام نمی‌شود

شهیدی در این خصوص افزود: در سایر کشورهای دنیا نحوه حمل‌ونقل برای موادغذایی مختلف از مزرعه به فروشگاه متفاوت است. نباید سبزی‌هایی و میوه هایی که درصد تنفسی بالایی دارند را در کنار میوه و سبزی‌هایی که درصد تنفسی پایینی دارند قرار داد. برای مثال در فروشگاه‌ها و مغازه‌‎های فروش سبزی و میوه سیب که درصد تنفسی بالایی دارد و اتیلین تولید می‌کند در کنار کاهو قرار داده می‌شود یا سیب را در کنار هویج قرار می‌دهند. حتی در فروشگاه‌های بزرگ و هایپرهای بزرگ نیز در کشور ما این اصول را راعایت نمی‌شود.

وی در ایجاد ضایعات در مرحله بسته‌بندی و فراوری محصولات افزود: بسته‌بندی اصول خاصی دارد و  برای هر محصول باید بسته‌بندی خاصی اعمال شود. در حال حاضر بسته‌بندی استانداردی در کشور ما وجود ندارد و این مساله نیز نیازمند آموزش اصولی و اساسی است.

صنایع تبدیلی به تکنولوژی‌های جدید و به روز نیاز دارند

عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی در مورد ایجاد  ضایعات در بخش صنایع تبدیلی و فراوری افزود: مدیریت صنایع غذایی در قدیم سنتی بوده است، اما خوشبختانه در حال حاضر بهتر شده است. با این وجود هنوز مدیریت سنتی در حوزه کمپوت و کنسرو در کشور دیده می‌شود. کارخانه‌های کنسروسازی به تکنولوژی‌های جدید و به روز نیاز دارند که این مساله به مدیریت در این کارخانه‌ها  برمی‌گردد.

حسینی در این مورد ادامه داد: در کشور به ندرت واحدهای سورتینگ و بسته بندی داریم. باید در مزارع واحدهای فرآوری داشته باشیم تا بتوان یک سری از محصولات کشاورزی را صرفا با شست‌وشو و بسته‌بندی فراوری نمود که این موضوع باعث خواهد شد تا کیفیت مواد موثره همچون آنتی اکسیدان‌ها و ترکیبات فنوله حفظ شود که این موضوع به لحاظ ایمنی مواد غذایی هم دارای اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه «برای کاهش ضایعات در هنگام فراوری هم به آموزش و هم به تکنولوژی های روز و کارآمد نیاز داریم»، بیان کرد:  در حاضر بسیار از واحدهای تبدلی الزامی درخصوص مسائل فنی ندارند و یا خیلی از ویژگی‌ها درباره بحث فرآوری رعایت نمی‌شود که این موضوع علاوه بر ضایعات بر سلامت و امنیت غذایی هم تاثیر دارد.

معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی بر توجه صنایع غذایی به رعایت استانداردهای کیفی تاکید کرد و گفت: با توجه به اینکه در گذشته تعداد صنایع تبدیلی کم بود، این صنایع از مواد اولیه با کیفیت استفاده نمی‌کردند ولی در حال حاضر با توجه به تعدد این صنایع و رقابت بین آن‌ها شاهد استفاده از مواد اولیه با کیفیت در صنایع تبدیلی هستیم که خود منجر به کاهش ضایعات در حین فراوری محصولات کشاورزی شده است.

صنایع عمدتا در مجاور شهرهای بزرگ متمرکز شده‌اند

ساربان در ادامه افزود: وقتی میان عرضه و تقاضا تناسبی وجود ندارد، ضایعات افزایش پیدا می‌کند. در دنیا این مساله با الگوی کشت مدیریت می‌شود. در اروپا نیز این مساله با یارانه نکاشت، درکشورهای آسیای میانه با برخورد قانونی  و در کشور ما تنها به صورت ارشادی کنترل می‌شود. در دنیا کشاورزی قراردادی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع کشاورزی بر اساس میزان نیاز کارخانه‌ها تولید صورت می‌گیرد. مشکل دوم در حوزه صنایع این است که صنایع عمدتا در مجاور شهرهای بزرگ متمرکز شده‌اند. صنایع باید متناسب با ظرفیت مزارع در نزدیکترین نقطه قرار گیرند. برای مثال در آلمان کارخانه‌های تولید قند در وسط مزارع چغندر قند قرار دارند.

شهیدی در مورد دلایل ایجاد ضایعات نان در کشور خاطرنشان کرد: در حال حاضر در کارخانه‌های تولید آرد با مانیتورینگ بررسی‌هایی بر کیفیت گندم صورت می‌گیرد. اما به طور کلی کیفیت گندم در کیفیت آرد بسیار تاثیرگذار است. از مرحله تولید گندم تا تولید نان ممکن است به دلایل مختلفی کیفیت آرد کاهش پیدا کند، به همین دلیل کیفیت آردها نیز کیفیت خوبی نیست. همچنین در نانوایی‌ها نیز در زمینه پخت نان آموزش‌های اصولی و اساسی برای کارگران در نظر گرفته نشده است. مهارت افراد در این زمینه بسیار تاثیر گذار است. همچنین زمان به عمل آمدن خمیر نیز در این مساله بسیار تاثیر گذار است. در گذشته از خمیر ترش استفاده و نان با کیفیت بالایی تهیه می‌شد. همچنین یکی از دلایلی که ممکن است کیفیت آرد را کاهش دهد سن زدگی گندم است که آرد قابلیت نانوایی خود را از دست می‌دهد.

گندم‌های خراسان‌رضوی از کیفیت خوبی برخوردار هستند

ساربان افزود: بر اساس آمارهای موجود گندم‌های خراسان‌رضوی  از کیفیت خوبی برخوردار هستند. کارخانه‌های ما طوری طراحی شده‌اند که  سبوس گندم را حذف می‌کنند. اگر این سبوس در نان باشد از نظر کیفی نان بهتر خواهد شد. ما هنوز فرصت نکرده‌ایم که بگویم با خرید کیفی محصول می‌توان این مساله را مدیریت کرد. اگر این مساله وجود نداشته باشد تولید کننده نیز رغبتی به محصول خوب نخواهد داشت.

بسیاری از تحقیقات دانشگاهی در زمینه بهبود کیفیت نان به صورت پایلوت باقی مانده‌اند

عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی ادامه داد : متاسفانه بسیاری از تحقیقات در زمینه بهبود کیفیت نان در دانشگاه‌ها در صنعت استفاده نمی‌شوند و در مقیاس آزمایشگاهی و پایلوت باقی می‌مانند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی در خصوص سن‌زدگی گندم و تاثیر آن در کاهش کیفیت آرد گفت: سن‌زدگی در سال ۹۰ در استان ۱ درصد بوده و در سال گذشته ۱۷/۰ درصد شده است. اما  در سال جاری این میزان به ۳۴/۰ درصد رسیده است. سن زدگی تا ۲ درصد مجاز است. به طور کلی در خراسان‌‎رضوی ۷۰۰ نفر شبکه مراقبت وجود دارد و کیفیت گندم‌ها بررسی می‌شود، هرساله با این بیماری مبارزه می‌شود و استان ما از این لحاظ مشکلی ندارد.

ساربان در پاسخ به این سوال که این هزینه بیشتر بر دوش چه کسانی در طول زنجیره تولید تا مصرف  است، تصریح کرد: این هزینه‌ها در مزرعه بر دوش خود کشاورز و پس از حمل‌ونقل و توزیع  بیشتر به دوش مصرف کننده است. اما درمیان واسطه‌ها آسیبی نخواهند دید.

وی با اشاره به اینکه «برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی دربخش‌های مختلف اقدامات مناسبی را انجام داده است» خاطر نشان کرد: ضریب مکانیزاسیون در استان از سال ۹۲ تا سال ۹۹  به ۲ رسیده است، ۶۴۵ میلیارد تومان از سال ۹۲ تا به امروز در این بخش کمک شده است. در بخش‌هایی از صنعت نیز مجوز صادر شده، برای کمک به کشاورزان در بخش‌هایی کود ازت و کود پتاس در اختیار کشاورزان  قرار می‌دهیم. اما به طور کلی تا حالت مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.

حسینی با اشاره به ضایعات نان در کشور تصریح کرد: در بحث ضایعات نان باید به کیفیت آرد توجه کرد و کیفیت آرد هم به نوع گندم بستگی دارد، این در حالی است که ارقام گندم در سیلوها مخلوط می‌شود، همچنین مدت نگهداری در کیفیت گندم هم تاثیرگذار است. علاوه بر این در زمان‌هایی که در این محصول خودکفا نیستیم واردات از کشورهای مختلف داریم که با نوسانات کیفیتی مواجه هستیم و به همین دلیل یکی از مشکلات اصلی نانوایان این است که آرد از کیفیت ثابتی برخوردار نیست.

وی با تاکید بر اینکه «پروسه فرآوری و پخت نان از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است»، بیان کرد: هر چند به گمان تولید نان ساده است اما تولید این ماده غذایی ارزشمند جزئیات زیادی دارد به طوری که باید مرحله تخمیر نان طی شود و یا از خمیر مایه و یا خمیر ترش مناسبی برای تولید نان استفاده گردد تا ویژگی کیفی نان حفظ گردد.

معاون آموزشی و پژوهشی پژوهشکده علوم و فناوری مواد غذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی نحوه نگهداری را از دیگر دلایل افزایش ضایعات نان دانست و افزود: یافته های علمی نشان می دهد که نگهداری نان در یخچال و در دمای ۴ درجه سانتیگراد منجر به بیاتی آن می شود لذا باید نان را در درمای انجماد نگهداری نمود.

وی به نحوه مصرف نان در کشور اشاره کرد و افزود: مصرف زیاد نان و خارج از نیاز نیز در افزایش ضایعات نان تاثیر دارد.

حسینی اظهار کرد: در پژوهشکده علوم و فناوری موادغذایی جهاددانشگاهی خراسان‌رضوی همزمان با تحقیقات دیگر مراکز در زمینه افزایش کیفیت نان کار  شده است که از آن جمله می توان به افزودن سبوس اکسترود شده در نان اشاره کرد، از دیگر طرح‌هایی دیگری که در این پژوهشکده کار کرده‌ایم بحث تنوع در فرمولاسیون نان است که از جنبه پدافند غیرعامل هم دارای اهمیت است چرا که نان قوت غالب جامعه است وبا تنوع فرمولاسیون در نان می‌توان با یک غذای ساده مقدار غذای مغذی بیشتری را به مصرف کنندگان داد.

ردپای اکولوژیک در در کشور ما ۲۰۰۰ متر مربع شده است

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در خصوص دلایل اهیمت و پرداختن به این مساله در کشور توسط مسئولین اظهار کرد: در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری آمده است تامین و حفظ بلند مدتی امنیت غذایی جامعه و تامین انتظارات جمعیتی حاکمیت بدون اصلاح شیوه‌ها و الگوی نگهداری و مصرف محصولات کشاورزی اماکن پذیر نیست. در کشاورزی اصطلاحی به نام ردپای اکولوژیک وجود دارد. ردپای اکولوژیک به فضایی که غذای یک انسان را تولید کند گفته می‌شود. این عدد در  سال ۱۹۵۰ در دنیا  ۵ هزار متر مربع بوده و در حال حاضر در کشور ما ۲۰۰۰ متر مربع شده است. هر چه جلوتر برویم کار سخت‌تر می‌شود. ما باید به سمت افزایش بهره‌وری و کاهش ضایعات حرکت کنیم. این دو با هم در تناسب هستند. بخشی از این مساله هم به اصلاح فرهنگ مصرف برمی‌گردد.

عضو هیات علمی گروه علوم و صنایع غذایی دانشگاه فردوسی با اشاره به مصرف زیاد مردم و تاثیر ارزانی محصول بر افزایش میزان ضایعات اظهار کرد: ارزانی محصول در افزایش ضایعات تاثیرگذار است. در کشور ما نیز با وجود گرانی محصول باز هم فرهنگ مصرف رعایت نمی‌شود. در کشورهای اروپایی و آمریکایی به اندازه مصرف خرید انجام می‌شود.

ساربان افزود: متاسفانه در کشور ما حتی اگر محصولی گران باشد  باز هم دو برابر خرید صورت می‌گیرد.

وی در  مورد راهکارهای کاهش ضایعات از زنجیره تولید تا مصرف خاطر نشان کرد: آموزش جامعه مصرف کننده، جامعه تولیدکننده،  فرهنگ‌سازی، رعایت الگوی مصرف، هماهنگی بین دستگاه‌ها و حرکت به سمت کشاورزی قراردادی می‌تواند در کاهش این مشکل موثر باشد. اگر این‌ موارد در کشور مدیریت شود ضایعات کاهش پیدا می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه می توان ۱۰۰ درصد یک محصول خام کشاورزی را تبدیل به ارزش کرد، ادامه داد: همه بخش های محصولات کشاورزی دارای کاربرد است بخشی در صنایع غذایی، بخشی در صنایع دارویی و بهداشتی و بخشی در خوراک دام که در کشور در خیلی از محصولات کشاورزی این کار انجام نمی شود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه یکی از دغدغه‌های حاکمیت بحث امنیت غذایی است، اگر جلو ضایعات را بگیریم می‌توان هم از اتلاف سرمایه جلوگیری و هم امنیت غذایی را فراهم کرد.

انتهای پیام

منبع:ایسنا