ورزش در زمان دیالیز موثرترین روش بهبود کیفیت زندگی بیماران کلیوی

محمدعلی طبیبی در گفت و گو با ایسنا، به آمار شیوع و مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا اشاره و اظهار کرد: آمارها نشان می‌دهد پس از گذشت یک سال از شیوع ویروس کرونا، ۱.۵ درصد از مردم جهان مبتلا به این ویروس شده اند و نزدیک به ۲.۲ درصد از این افراد جانشان را از دست داده اند؛ نکته مهم این است که تقریبا ۹۸ درصد از این افراد پس از ابتلا زنده مانده اند.

وی با اشاره به افزایش بیماران کلیوی در جهان، افزود: از سویی دیگر، آمارها نشان داده که ۷۰۰ میلیون نفر و نزدیک به ۱۰ درصد از مردم جهان مبتلا به بیماری مزمن کلیوی هستند که از این آمار ۱۰ درصدی، چهار صدم درصد بیمارانی هستند که از خدمات دیالیز استفاده می کنند که سالانه ۵ تا ۷ درصد به این آمار اضافه می شود، به طوری که در سال ۲۰۳۰ تعداد بیماران دیالیزی به بیش از پنج و نیم میلیون نفر خواهد رسید، یعنی ۱۰۰ درصد افزایش.

این دکترای فیزیولوژی ورزشی با تاکید براینکه بیش از ۵۰ درصد این بیماران در کمتر از ۴ سال پس از شروع دیالیز جان خود را از دست می دهند، تصریح کرد: پیش بینی می شود که در سال ۲۰۳۰، دو و نیم میلیون نفر جان خود را به خاطر اینکه دیالیز می شوند، از دست می دهند.

طبیبی با انتقاد از اینکه بسیاری از رسانه های خبری دنیا، ۲۴ ساعته در حال اطلاع رسانی اخبار مبتلایان و مرگ و میر ناشی از کرونا هستند، گفت: درحالیکه به مرگ و میر ناشی از دیالیز که از سال ۱۹۹۹ از رتبه ۱۲  علل مرگ و میر دنیا به رتبه ۵ در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید، اشاره ای نمی شود.

این استاد دانشگاه افزود: حالا سوال این است آیا باید از کرونا ترسید یا از اینکه دیالیزی شویم، بترسیم؟

رئیس هیئت ورزشی بیماران خاص و پیوند اعضای شهر اصفهان، توضیح داد: از زمان شروع دیالیز به دلیل کم تحرکی اجباری ناشی از زمان دیالیز که هفته ای سه جلسه به مدت ۴ ساعت است و استراحت اجباری ناشی از خستگی بعد از آن به مدت ۲ تا ۵ ساعت بعد از یک جلسه دیالیز، بیماران به مرور زمان دچار افزایش رفتارهای کم‌تحرکی در روزهای دیالیز و غیردیالیز می شوند و زمان فعال روزشان را به صورت غیرفعال سپری می‌کنند.

وی ادامه داد: از عوارض این کم‌تحرکی می توان به افزایش تحلیل عضلانی اشاره کرد که به معنی از دست دادن عضلات است و ضعف عضلانی به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد و منجر به افزایش سستی و ضعف عضلانی خواهد شد. در نتیجه بیمار دچار افزایش احتمال افتادن و آسیب ها و ترس های ناشی از آن و در ادامه بیمار دچار سندروم خستگی مزمن می شود، خستگی ای که هیچ وقت پایان ندارد و حتی روز به روز افزایش پیدا می‌کند و همین خستگی کم تحرکی را افزایش می دهد.

از دست دادن عضلات از عوارض کم تحرکی ناشی از دیالیز

طبیبی با بیان اینکه عوامل تاثیرگذار و ضد التهابی در بدن انسان عضلات فعال هستند، تصریح کرد: میزان التهابات سیستم ایمنی در این بیماران به صورت قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. این التهابات اثرات مخرب گسترده بر روی بدن انسان دارد که از جمله آن، افزایش مشکلات قلبی عروقی، استخوانی و از دست رفتن عضلات است.

دکترای فیزیولوژی ورزشی اظهار کرد: افزایش کم تحرکی، ضعف عملکردی عضلات و از دست دادن آن ها، خستگی های مزمن و التهابات، همه باعث کاهش عملکرد جسمانی بیمار خواهد شد و ظرفیت ورزشی بیماران نیز کاهش می یابد. این کاهش ظرفیت های عملکردی و ورزشی علاوه بر عدم تحمل فعالیت ورزشی توسط بیمار، باعث تمایل نداشتن و ترس بیمار از شرکت در فعالیت های ورزشی منظم و کلا انجام فعالیت بدنی می شود.

به گفته طبیبی، از دیگر اختلالات ناشی از این کم تحرکی ها در بیماران دیالیزی کم خونی است. بیمار از زمان شروع دیالیز و کم تحرکی اجباری، به صورت پیشرونده ای دچار کم خونی می شود. مشکلات پوکی استخوان و شانس شکستگی ها در این افراد به دلیل اختلالات الکترولیتی کلسیم، فسفر افزایش پیدا می‌کند که این اختلالات کلسیمی همچنین بر بیمار شدن قلب نیز تاثیرگذار است.

وی اضافه کرد: بسیاری از پژوهش ها نشان داده اند که کم تحرکی، نداشتن عضله و ضعف عملکردی و افزایش التهابات بدن همه باعث افزایش شانس ابتلا به دیابت نوع دوم، فشارخون و همچنین افزایش اختلالات روانی مانند افسردگی می شود و رخداد بعدی با توجه به موارد یاد شده و افزایش بیماری های زمینه ای در بیماران دیالیزی، افزایش تعداد دفعات بستری شدن در بیمارستان است و همین مورد مجدداً به طور متوسط به بی تحرکی آن ها اضافه خواهد کرد.

طبیبی ادامه این روند را مرحله ناتوانی اعلام کرد و گفت: بی تحرکی مطلق، نیاز به استفاده از ویلچر و وابستگی به اطرافیان را به منجر می شود و متاسفانه ایستگاه آخر برای بیماران دیالیزی در کمتر از ۵ سال بعد از شروع دیالیزی شدن مرگ است.

وی با اشاره به مطالعات انجام شده، یادآور شد: فعالیت ورزشی منظم در حین دیالیز میزان فعالیت جسمانی بیماران را به طور معناداری افزایش می دهد. قدرت عضلانی، عملکرد عضلانی و احتمالا توده عضلانی را در این بیماران افزایش و بهبود می‌بخشد و باعث کاهش خستگی، کاهش سستی و ضعف عضلانی و بهبود تحلیل عضلانی می شود. با بهبود وضعیت خستگی شاهد کاهش سستی و ضعف عضلانی و تحلیل عضلانی هستیم و کیفیت زندگی بیمار روز به روز بهتر خواهد شد و دوباره روی خوش زندگی را خواهد دید.

به گفته این دکترای فیزیولوژی ورزشی، از آنجایی که عضلات فعال سایتوکاین های (عوامل فعال شدن بیمار) ضد التهابی همچون IL-۶ را تولید می کند، با فعال شدن بیمار سطح التهابات بدن نیز کاهش می یابد.

طبیبی با تاکید براینکه موارد یاد شده تنها هدیه های ورزش نیستند، گفت: با بهبود ریسک فاکتورهای زمینه ای و غیر زمینه ای در این بیماران، شاهد کاهش بیماری های قلبی و عروقی و عوارض ناشی از آن مانند حملات قلبی و بستری شدن در بیمارستان خواهیم بود. با انجام ورزش منظم و گذشت زمان ظرفیت ورزشی بیماران بهبود خواهد یافت و از طرفی عملکرد جسمانی آنها نیز افزایش می یابد و اینجاست که حال بیمار رو به بهبود است.

بهبود کیفیت زندگی بیماران کلیوی با ۶ ماه ورزش منظم

رئیس هیئت ورزشی بیماران خاص و پیوند اعضای شهر اصفهان به مطالعه ای ۱۸ ماهه در ایران بر بیماران دیالیزی به مدت ۶ ماه فعالیت ورزشی توامان در حین دیالیز و با فالوآپ یک سال بی تمرینی، انجام شد و اظهار کرد: در این مطالعه شاهد بودیم که تمرین حین دیالیز از مرگ ۳۱ نفر جلوگیری کرد و تنها ۱ نفر یعنی ۵ درصد جان خود را از دست داده اند و در حال حاضر ۹۵ درصد از این بیماران زنده اند.

وی افزود: در این پژوهش میانگین سنی بیماران بالای ۶۰ سال بود و بیش از دو سال تحت درمان با دیالیز بوده اند و یک سال همه‌گیری کرونا را نیز پشت سر گذاشته اند. بیماران گروه کنترل نیز در همین شرایط بودند، اما ۳۰ درصد این بیماران متاسفانه درحال حاضر در میان ما نیستند.

این دکترای فیزیولوژی ورزشی ادامه داد: زمانی که تنها ۶ ماه تمرین منظم چنین نتیجه ای داشته است و بیمار یک سال پس از آن و در شرایطی که تمرین ادامه پیدا نکرده باز هم از کیفیت زندگی و حال خوب ناشی از ورزش بهره مند بوده است، اگر چه هنوز سوالات زیادی باقی مانده که باید جواب داده شود، اما آیا زمان آن نیست که به ورزش حین دیالیز به عنوان یکی از موثرترین راه ها در افزایش بقا این بیماران نگاه شود؟

مقاله «تاثیر ورزش حین دیالیز بر پارامترهای خونی و شانس بقا بیماران دیالیزی» در کنگره جهانی کلیه ۲۰۲۱ کانادا پذیرفته شد. همچنین این مقاله در وبینار جهانی ورزش در بیماران کلیوی به مناسبت روز جهانی کلیه که با مشارکت محققان و متخصصان از ۴۵ کشور جهان برگزار شد، همراه با ۶ سخنرانی دیگر از کشورهای استرالیا، آمریکا، انگلیس و برزیل ارائه شد. رویکرد این وبینار در خصوص شعار جهانی امسال روز جهانی کلیه با عنوان: «زندگی بهتر با بیماری کلیه» بود.

انتهای پیام

منبع:ایسنا