چرا دانشجویان زمینه تحصیلی خود را تغییر می‌دهند؟

دکتر علیرضا آزاد، در برنامه اینستاگرامی انجمن علمی علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات با موضوعی تحت عنوان «تغییر رشته؛ بله یا خیر»، اظهار کرد: در ابتدا باید پرسید که چرا عده‌ای از افراد از رشته علوم قرآن و حدیث به رشته‌های دیگر، زمینه تحصیلی خود را تغییر می‌دهند؟ عدم برآورده شدن انتظارات، یافتن استقلال رای و پیدا کردن زمینه‌های استعداد و علاقه در رشته‌های دیگر سه دلیل اصلی این موضوع است.

وی افزود: اگر بخواهم در مورد برآوردن انتظارات مطالبی را بیان کنم باید گفت که بسیاری از دانشجویان وارد دوره‌های لیسانس شدند و انتظارات شغلی خاصی داشتند و تصور می‌کردند که با گرفتن مدرک لیسانس می‌توانند شغل مناسبی داشته باشند اما زمانی که به اواسط و اواخر دوره لیسانس می‌رسند، متوجه می‌شوند که متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد.

عضو هیات علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی اضافه کرد: گاهی اوقات افراد تصور می‌کنند که مقصر، یک رشته خاص است اما باید این نکته را مورد توجه داشته باشیم که در هر رشته‌ باید در کنار درس‌های معمول کارشناسی، مهارت‌های لازم را کسب کنند و اگر این اتفاق نیفتد، باید گفت که همه رشته‌ها از جهت مسائل شغلی تقریبا شبیه به هم هستند و نباید به فکر تغییر رشته بود زیرا باید در هر رشته مهارت‌های لازم را به دست آورد تا فرد بتواند از انتخاب خود راضی باشد.

وی بیان کرد: اگر فرد همت لازم را داشته باشد و در کنار درس‌های معمول بتواند مهارت‌های دیگری را هم کسب کند در آن صورت قطعا می‌تواند مهارت‌های شغلی مناسبی را برای خود فراهم کند. افراد تصور می‌کنند در رشته‌هایی غیر از علوم قرآن و حدیث زمینه‌های شغلی بسیاری وجود دارد. شاید در بعضی از رشته‌ها هم چنین باشد اما به نظر نمی‌آید تفاوت قابل توجهی بین رشته‌های گوناگون از این نظر وجود داشته باشد.

وی عنوان کرد: انتظار دوم، انتظار علمی است. گاهی اوقات دانشجویان در دوره لیسانس تصور می‌کردند که پس از فارغ التحصیلی از مراتب علمی بالایی برخوردار می‌شوند و زمانی که به انتهای تحصیل خود می‌رسند متوجه می‌شوند که نتوانستند به مسائل علمی خود دست یابند و این امر باعث می‌شود که علم را در رشته دیگری دنبال کنند. گاهی اوقات انتظارات ایمانی خاصی در بدو ورود داشتند و تصور می‌کردند اگر در رشته علوم قرآن و حدیث وارد شوند یک عارف یا مفسر قرآن خواهند شد. اما زمانی که وارد می‌شوند می‌بینند که این‌گونه تربیت نشدند و دلزدگی‌های ایمانی پیدا می‌کنند.

آزاد تصریح کرد: به هر حال این سه انتظار شغلی، علمی و ایمانی شاید در بدو ورود درست برای بعضی از افراد تعبیه و تبیین نشده باشد و انتظارات بیش از اندازه‌ای از آن رشته در نظر گرفتند و زمانی که به آن نمی‌رسند تصور می‌کنند مشکل از این رشته است و  به رشته دیگری می‌اندیشند که قطعا به انتظارات خود دست خواهند یافت.

وی بیان کرد: گاهی اوقات دانشجویان در کنکور سراسری، آگاهی خاصی از رشته‌ها ندارند یا به خاطر بعضی از اعضای خانواده تحت تاثیر سخنان دیگران وارد رشته علوم قرآن ‌شدند و بعد از گذشت چهار سال به دلیل اینکه استقلال خاصی به دست می‌آورند، می‌خواهند خودشان سرنوشت خود را تعیین کنند. علت دیگر تغییر رشته را در این مشاهده می‌کنم که تجربه دوره لیسانس و مخصوصا آشنایی با سایر رشته‌ها، حشر و نشر با دانشجویان رشته‌های گوناگون و مطالعات، احساس می‌کنند به بعضی از رشته‌های دیگر علاقه‌مندتر هستند و استعدادشان در امور دیگری است و از این جهت تصمیم به انتخاب رشته دیگر می‌گیرند.

عضو هیات علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: این موارد مجموعه‌ای از دلایلی بود که در تغییر رشته در ذهن‌ها وجود دارد. نفس تغییر رشته مورد بدی نیست اگر با آگاهی لازم صورت گرفته باشد. افرادی از علوم قرآن به روان‌شناسی و جامعه‌شناسی می‌روند و افراد زیادی از رشته‌های دیگر به رشته علوم قرآن و حدیث می‌آیند و اگر با آگاهی لازم و انتظارات متعادل انتخاب کنند اصلا بد نیست. اما آنچه که در عمل شاهد آن هستیم بسیاری از افراد بدون آن آگاهی‌های لازم گام در این راه می‌گذارند.

وی بیان کرد: بسیاری از رشته‌ها در دوره ارشد و دکتری امکان مطالعات میان رشته‌ای را فراهم می‌کنند و بسیاری از افراد اگر به فضای روان‌شناسی یا فلسفه علاقه‌مند هستند پایان نامه‌های ارشد و دکتری در زمینه علوم قرآن و حدیث را می‌توانند ناظر به مباحث روان‌شناسی و فلسفه مشاهده کنند. بسیاری از افراد به این وسیله با رشته‌های دیگر آشنا می‌شوند. حتی اکنون در سطح هیات علمی‌هایی که در سطح گوناگون فعالیت می‌کنند، می‌توانند به صورت همزمان هیات علمی دو گروه باشند.

آزاد گفت: بنابراین این فعالیت‌های میان رشته‌ای در دانشگاه به صورت گسترده‌ای امکان‌پذیر است و دانشجویان تصور نکنند که اگر به جامعه‌شناسی علاقه‌مند هستند حتما باید رشته جامعه‌شناسی بخوانند شاید در رشته خود عمیق شوند و سپس بین مباحث خودشان در رشته دیگر در قالب پایان‌نامه و رساله پیوند برقرار کنند این اتفاق می‌تواند برای آن‌ها رقم بخورد.

وی افزود: انگیزه دیگر، درآمدزایی است و هر فردی در رشته خود قوی کار کرده باشد درآمد سرشاری خواهد داشت. گاهی اوقات به دلیل اینکه حوصله فعالیت‌های عمیق را نداریم یا دل‌مان می‌خواهد راه‌های میان‌بر را طی کنیم تصور می‌کنیم با از این شاخه به آن شاخه رفتن می‌توانیم زمینه‌های جایگاه اجتماعی در درآمد و نظایر آن را برای خود فراهم کنیم. گمان می‌کنم بخش زیادی از این شاخه به آن شاخه پریدن به دلیل این است که حوصله فعالیت عمیق را نداریم.

عضو هیات علمی علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: اگر دانشجویان از رشته علوم قرآن یا هر رشته دیگری به سمت رشته‌های متفاوت حرکت کنند از روی ضعف و به خاطر کمبودهای‌شان در زندگی نیست بلکه از روی قدرت و با آگاهی به این نتیجه رسیده‌اند که واقعا استعدادشان در زمینه دیگری است و به آن سمت حرکت می‌کنند.

وی اضافه کرد: البته افرادی که در رشته علوم قرآن و حدیث هستند توجه به این مسئله داشته باشند که رشته روان‌شناسی یکی از نزدیک‌ترین رشته‌ها به رشته علوم قرآن و مباحث الهیات است اما تصور می‌کنم ما روان‌شناسی اسلامیزه داریم و روان‌شناسی اسلامی سراغ ندارم. آن قدری که بعضی‌ها تصور می‌کنند با رفتن به این حوزه، می‌توانند مبانی دینی روان‌شناسی را یاد بگیرند و اگر به خروجی این رشته‌ها با افراد صحبت کنیم شاید نظرمان تعدیل شود.

آزاد بیان کرد: تلقی افرادی که به آنجا می‌روند و با مبانی روان‌شناسی از آموزه‌های اسلامی دفاع می‌کنند شاید در درصدی از افراد محقق شود اما صورت معکوس آن را در گفت‌وگوهایی که انجام می‌دهم، بیشتر می‌بینم و از این جهت هم امیدوارم افراد با آگاهی‌های لازم این تصمیم را بگیرند تا بعد از دوران ارشد در رشته‌های دیگر احساس نکنند باز هم به آن چیزی که می‌خواستند نرسیده‌اند بلکه با آگاهی بتوانند رشته درستی را انتخاب کنند.

منبع: ایسنا