چه ساختمان‌هایی نیاز به مقاوم‌سازی دارند؟

عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل گفت: حتما باید در مناطق خطرپذیر، مطالعات هیدرولوژی و دوره بازگشت بارش های سیل آسا و سیلاب های چند صد ساله و ارتفاع آبی که ایجاد می شود در نظر گرفته شده و همچنین فشار هیدرواستاتیک و جانبی آب محاسبه شود و در حریم بودن یا نبودن بنا این امر تاثیری ندارد.

حامد حمیدی در گفت و گو با ایسنا مازندران به تشریح و بررسی علل تخریب ساختمان های فرسوده در سیل پرداخت و اظهار کرد: عدم رعایت آئین نامه ها و موارد اصولی در ساخت و سازهای قدیمی و نیز فرسوده و کهنه شدن مصالح موجود در این ابنیه به دلیل عدم تاب آوری و نبود تحمل باربری باعث آسیب پذیر بودن بالای این ساختمان ها در برابر حوادث طبیعی است.

وی با بیان اینکه مباحث مربوط به فصل ششم آئین نامه بارگزاری در دستورالعمل مقررات ملی ساختمان وزارت مسکن و شهرسازی در مورد زلزله و سیل با بازنگری مجدد و کامل تر در سال ۹۲ تبیین شده و مورد توجه است، گفت: در مورد سازه های خاص نظیر سدها، سیل بندها و پل ها این مقررات کاملا رعایت می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه نوشیروانی بابل با تصریح اینکه باید دوره بازگشت باران های ۵۰ ساله یا بیشتر، مد نظر قرار گرفته و بار ترس ناشی از خسارات سیل نیز در طراحی ها رعایت شود، خاطرنشان کرد: این موارد در سازه های معمولی نظیر منازل مسکونی کمتر لحاظ شده و برخلاف مباحث مربوط به قوانین زلزله از درجه اهمیت کمتری برخوردار است.

دلایل تخریب بناها

حمیدی تفاوت بین تخریب سیل و زلزله را مربوط به نیروهای تاثیرگذار بر سازه دانست و افزود: در زلزله نیروهای جانبی موجب تخریب بناهای با طراحی نامناسب و غیراصولی شده در حالیکه سیل با تخریب خاک و ایجاد نشست و خوردگی به خصوص در پی و زیربنا یا فونداسیون سبب تخریب بنا می شود.

وی موقعیت جغرافیایی سازه را نیز دلیل دیگری در تخریب بنا در اثر سیل دانست و اظهار کرد: بارش های مناطق بر روی ساختمان ها کمتر اثر داشته و مهم، قرارگیری در مسیل رودها و یا محل عبور رودخانه های با دوره بازگشت چند صد ساله و نیز مجاورت در کنار آب بندان ها یا دریاچه ها است که بیشترین تاثیر را در تخریب بنا در بارش های عظیم دارد.

سودجویی افراد عامل خسارات بالای سیل

استادیار گروه سازه و زلزله دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل منفعت طلبی افراد را عمده مشکل ساخت و ساز کشور و بروز خسارات سیل دانست و یادآور شد: سودجویی مستقیم یا غیرمستقیم برخی افراد با عدم رعایت قوانین مربوط به ساخت و ساز، خرید تخلفات و اصطلاحا دور زدن قانون اصلی ترین مشکلی است که در این بخش وجود دارد.

حمیدی با تاکید بر اینکه اگر قوانین با جدیت دنبال شده و رعایت شود هرگز چنین خسارات و مشکلاتی برای کشور در اثر سیل به وجود نخواهد آمد، گفت: اکنون شاخصی به نام رعایت حریم رودخانه ها و بستر در ساخت و ساز کمتر رعایت می شود.

مدیریت بحران؛تحلیل خطر و خطرپذیری

این استاد دانشگاه با اشاره به مبحث مدیریت بحران به معنای پیش بینی مدیریت خطر تصریح کرد: در مبحث تحلیل ریسک دو سرفصل “تحلیل خطر” و “تحلیل خطرپذیری” باید مورد توجه قرار گرفته که در مواجه با مخاطرات حائز اهمیت است.

وی در تشریح مباحث تحلیل خطر و خطرپذیری خاطرنشان کرد: در تحلیل خطر بررسی اندازه خطر ایجاد شده به عنوان مثال در سیل یا طوفان مدنظر است و در تحلیل خطرپذیری پرداختن به اینکه آن خطر ایجاد شده تا چه اندازه آسیب رسان بوده و می تواند زیان و ضرر داشته باشد مورد توجه است.

کارشناس عمران با گرایش سازه و زلزله با تاکید بر اینکه خطر در تمام دنیا و همه کشورها نظیر ژاپن یا آمریکا با حوادثی نظیر زلزله، طوفان و گردباد وجود دارد، تصریح کرد: متاسفانه مبحث خطرپذیری در کشور ما از میزان بالایی برخوردار بوده و نیاز به کنترل این مسئله تا حد ممکن در کشور وجود دارد که می توان این موضوع را با رعایت ساخت و سازهای اصولی و مواردی از این دست نظارت کرد.

آیا ساختمان های دور از حریم نیاز به مقاوم سازی دارند؟

حمیدی در پاسخ به این پرسش که آیا ساختمان های به دور از حریم رودها نیز نیاز به مقاوم سازی دارند، تصریح کرد: حتما باید در مناطق خطرپذیر، مطالعات هیدرولوژی و دوره بازگشت بارش های سیل آسا و سیلاب های چند صد ساله و ارتفاع آبی که ایجاد می شود در نظر گرفته شده و همچنین فشار هیدرواستاتیک و جانبی آب محاسبه شود.

وی با بیان اینکه بیشتر این قوانین در آئین نامه تکمیلی سال ۹۲ مسکن و شهرسازی برای مناطق سیل زده تبیین شده و در مورد سازه های بزرگ اجرا می شود گفت: چنانچه خاک مناسب نبوده و قابلیت ازهم گسیختگی داشته باشد و اگر سطح آب در منطقه مورد نظر بالا باشد لزوم استفاده از پی‎های عمیق و شمع ها توصیه می شود تا با رسیدن به یک بستر مناسب ساخت سازه انجام گیرد که البته میزان باربری سازه باید در مطالعات ژئوتکنیک نیز دیده شود.

عضو هئیت علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ساخت و سازهای بزرگ را به واسطه هزینه بر بودن محکوم به رعایت قوانین دانست و تصریح کرد: هزینه بر بودن و نیز مشخص بودن بودجه تخصیصی برای این سازه ها باعث شده تا حداکثر اصول ساخت رعایت شود اما این موضوع در مورد ساختمان های مسکونی به دلیل سرعت ساخت، کاهش هزینه های جانبی و منفعت طلبی کارفرما به ندرت رعایت می شود.

فرصت های سیل

استادیار گروه سازه و زلزله دانشکده مهندسی عمران دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در ادامه با اشاره به فرصت ها و محسنات پیامد سیل از فواید زلزله های بم، ورزقان و سرپل ذهاب یاد کرد و افزود: این زلزله ها باعث شده تا قوانین و دستورالعمل هایی مبنی بر رعایت اصول ساخت تصویب شود که به عنوان مثال مقرر شد از آن به بعد “میان قاب ها” و آجرها، استراکچر ( structure ) داشته باشند.

حمیدی با بیان اینکه اکنون دست دولت برای تصویب قوانین مربوط به رعایت اصول ساخت در مورد سیل باز است، اظهار کرد: اکنون فرصت مناسبی برای تکمیل، اصلاح و یا تصویب قوانین جدید برای رعایت اصول ساخت در اختیار دولت قرار گرفته و کمتر کسی اکنون مخالف رعایت و وضع چنین قوانینی است.منبع: ایسنا